Hart voor Zaken

40% van alle medewerkers voelt zich eenzaam op kantoor. 41% van je collega's heeft geen benul waar je bedrijf voor staat. 90% van alle medewerkers in Nederland voelt zich niet betrokken bij de organisatie. Mag er ook wat meer liefde zijn binnen bedrijven?  

Hart voor zaken - hoe bouw je een liefdevolle organisatie 

Langer geleden begeleidde ik een bedrijf dat niet echt lekker liep. Afdelingen werkten langs elkaar heen, er was wat gedoe met leidinggevenden. Ik had hen verzameld in een grote ruimte en we gingen aan de slag. Al snel merkte ik dat tussen de uitgesproken regels door dat oud zeer de boventoon ging voeren. Ik stopte. En zei hardop: zullen we het eens over liefde hebben? De discussie viel stil. Liefde. Ja, zei ik, want als we de liefde niet hebben, waar gaat het leven dan over? En leven doe je ook hier op je werk.

Ik sprak enige tijd geleden met Cor Hospes over liefde. Hij schreef een nieuw boek, had hij al verteld. Het ging allemaal over liefde in organisaties. ‘Het is de hoogste tijd voor meer liefde. Het is de hoogste tijd voor een liefdevolle organisatie. Een bedrijf met een menslievende cultuur en betrokken en verbonden medewerkers die met elkaar samenwerken aan een hoger doel.’

Dat is me nogal wat, dacht ik. Liefde. Ik moest denken aan het boek The Healing Organization: Awakening the Conscience of Business to Help Save the World van Raj Sisodia en Michael J Gelb dat in 2019 uitkwam. “A healing organization and a conscious business are the same to a certain extent. Healing means wholeness. Wholeness means you don’t see your enterprise as separate from the lives of the people who are working in it. You don’t see it as separate from customers. It’s the stakeholder model, but everyone is a stakeholder; the planet is a stakeholder. You want to be a conscious organization and have the four pillars of conscious capitalism — all of that applies, but the healing organization takes it all to another level in the clarity of intention and the deep purpose of why one begins or transforms an enterprise. It’s an awakening. Business itself obviously has no conscience; only individual humans have conscience.”

Zo buiten, zo binnen dus. Als het over liefde gaat, speelt liefde binnen een organisatie een net zo grote rol als bij je thuis, of waar je ook bent. Hoe komt het dan dat veel mensen hun organisatie als kil en afstandelijk ervaren? Laten we de liefde achter bij de voordeur? Cor Hospes laat in zijn boek zien dat dit niet alleen onzin is, maar dat organisaties er goed aan doen de liefde met armen vol te ontvangen in hun cultuur en werkwijze. Niet per se om dan meer spulletjes te kunnen verkopen — ik verdenk nogal wat bedrijven die met graagte werken met een chief happiness officer dat ze dat doen om de omzet te verhogen, want vrolijke mensen werken harder. Nee, schrijft Cor Hospes: ‘Leiders van een liefdevolle organisatie worden gedreven door een liefde voor een hoger doel. Ze hebben een duidelijke missie.’

Hart voor zaken is een boek geworden dat barstensvol voorbeelden staat van ondernemers en leiders die begrijpen dat liefde hen draagt en voortduwt binnen hun organisaties en dat liefde ook een cultuur creëert waardoor het bedrijf meer is dan omzet of producten verkopen. Niet om het begrip liefde ineens te hypen als de nieuwe ‘purpose’, maar domweg omdat liefde alles is dat we hebben. Zonder liefde is er weinig dat ons verder brengt. Of zoals de apostel Paulus in die beroemde brief in het Nieuwe Testament al schreef: Al sprak ik de talen van alle mensen en die van de engelen — had ik de liefde niet, ik zou niet meer zijn dan een dreunende gong of een schallende cimbaal.

Het boek van Cor Hospes is — naast alle boeiende voorbeelden — ook een feest om te lezen. Zijn schrijfstijl is aanstekelijk, net als hijzelf heb ik gemerkt toen ik hem sprak. Over Martin Buber en zijn simpele stelling dat er tussen jou en de ander alleen echt contact ontstaat als er herkenning en erkenning is. Elkaar zien en ontmoeten dus. Buber noemt dat ‘ik’ en ‘jij’. Als de ik niet de jij ziet, maar de ‘het’, iemand die alleen de werknemer is, een collega voor dat moment, een ondergeschikte soms zelfs, dan is er geen ontmoeting, en ik durf te beweren: geen liefde. Als je mensen buiten de deur houdt en als iets anoniems, voel je de eigen gevoelens van schaamte, schuld en eenzaamheid niet. Het hoeft dan niet te schuren, maar het levert ook geen echt contact, of levensles op. ‘Hoef jij de behoefte aan liefde, aan troost, niet te tonen. Dat is de reden waarom mensen zich thuis en op het werk anders gedragen en zich op kantoor verstoppen in rollen en functies.’

Ik hoop, en dat doe ik echt, dat het boek van Cor Hospes overal op tafels komt te liggen in organisaties en ikzelf zal het overal ook noemen, want ‘De liefde is geduldig en vol goedheid. De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid. Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid. Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze.’

Tot slot, het mooiste voorbeeld van liefde en de erkenning van liefde zag ik terug in de prachtige film Interstellar. In de film zoeken een aantal astronauten naar andere plekken om te leven in het universum. De aarde is bijna onbewoonbaar geworden en de mensheid gedoemd tot sterven. Waar kunnen we heen? Het wordt een reis tegen de tijd in, en op driekwart van de film, als het allemaal hopeloos lijkt, zegt de hoofdpersoon Brand de volgende woorden tegen haar tegenspeler Cooper: ‘Liefde is het enige dat we kunnen waarnemen dat de dimensies van tijd en ruimte overstijgt. Misschien moeten we daarop vertrouwen, ook al kunnen we het niet begrijpen.’

Ron van Es — mentor, schrijver, maker & spreker bij School for Purpose Leadership